Fruktosa, levorose izenez ere ezaguna, fruituetan eta eztietan aurkitzen den azukre sinple bat da. Mahaiko azukrea baino bi aldiz gozoagoa da eta indize gluzemiko baxua du, mahaiko azukrearen alternatiba naturala da kaloria gutxitu edo odoleko azukre maila osasuntsu mantendu nahi duten pertsonentzat. Arrazoi horiengatik, batzuetan pastelak, galletak eta bestelako gozokiak egiteko erabiltzen da. Hala ere, kontuz ibili behar da fruta azukrea etxeko sukaldaritzan erabiltzean, mahaiko azukrearen ezaugarri fisiko eta kimiko desberdinak dituelako eta ezin baita beti kantitate berdinetan ordezkatu errezeta arruntetan.
Monosakaridoak azukre forma sinpleena dira, bakoitza azukre molekula bakar batez osatuta. Monosakarido asko daude, sintetikoak zein naturalak, baina elikagaietan aurkitzen diren monosakarido bakarrak fruktosa, glukosa eta galaktosa dira. Monosakaridoak binaka lotzen dira normalean, eta kasu horretan disakarido bihurtzen dira, hala nola, sakarosa, maltosa eta laktosa. Azukre molekulak polisakarido edo karbohidrato konplexu izeneko kate luzeetara ere lotu daitezke. Nutrizioaren ikuspuntutik, karbohidrato konplexuak dietako azukre formarik garrantzitsuena kontsidera daitezke, digestio-sisteman apurtzeko eta azkar prozesatutako azukre sinpleek baino denbora gehiago behar dutelako apurtzeko eta odoleko azukre-maila egonkorragoak sortzen dituztelako.
Monosakaridoen formula kimikoak, oro har, CH2Oren multiplo batzuk biltzen ditu. Monosakarido tipiko batean, karbono-atomoek kate bat osatzen dute, non karbono-atomo bakoitza baina bat hidroxilo-talde bati lotuta dagoen. Lotu gabeko karbonoak lotura bikoitza eratzen du oxigeno molekularekin karbonilo talde bat sortzeko. Karbonilo taldearen posizioak monosakaridoak ketosa eta aldosatan banatzen ditu. Seliwanoff proba izeneko laborategiko proba batek kimikoki zehazten du azukre jakin bat ketosa (azukrea bada) edo aldosa (adibidez, glukosa edo galaktosa) den.
Fruten azukrea eta eztia, oro har, segurutzat jotzen diren arren, gehiegizko kontsumoak hiperurizemia ekar dezake, azido urikoaren maila odolean igotzen den egoera. Fruta azukreak dietan digeritzeko edo xurgatzeko zailtasunekin lotutako digestio-nahasteak ere badaude. Fruktosaren xurgapena heste meharrak azukre jakin hori xurgatzeko duen gaitasun falta da, digestio-aparatuan azukre kontzentrazio handia sortzen duena. Egoera horren sintomak eta detekzioa laktosarekiko intolerantziaren antzekoak dira, eta tratamenduak normalean laktosarekiko intolerantzia eragiten duen elikagaia dietatik kentzea dakar.
Egoera larriagoa da fruktosaren intolerantzia hereditarioa (HFI), fruktosa digestiorako beharrezkoak diren gibeleko entzimen gabezia dakarten nahaste genetikoa. Sintomak normalean digestio-hesteetako ondoeza larria, deshidratazioa, konbultsioak eta izerdia dira. Tratatu gabe, HFIk gibeleko eta giltzurrunetako kalte iraunkorrak eragin ditzake eta baita heriotza ere. HFI fruktosa malxurgapena baino askoz larriagoa den arren, tratamendua antzekoa da eta normalean fruta-fruktosa edo bere deribatuak dituen elikagaiak saihesteko arreta jarri behar da.
